Dini GeurtsTot mijn verrassing ontdekte ik dat er een archief is over het dorpje Aijen.
Graag wil ik een stukje familiegeschiedenis met u delen.
Het gaat om herinneringen aan onze moeder, Dinie Geurts, die in Aijen geboren en opgegroeid is.
Voor ons gezin en onze kinderen waren haar verhalen een venster op het dorpsleven aan de Maas in de eerste helft van de twintigste eeuw.

 De familie Geurts

Dinie Geurts werd geboren op 8 augustus 1918 in Aijen, als vierde kind van Kobus Geurts en Anna Cox. Het echtpaar trouwde in 1909 en kreeg uiteindelijk elf kinderen: Ann, Anton, Grad, Mien, Jan, Dinie, Wies, Piet, Mia en nog enkele kinderen die jong overleden.

Grootouders hebben wij nauwelijks gekend, maar hun aanwezigheid en zorgen waren voelbaar in de verhalen. Het gezin woonde op een boerderij die hoog lag, zodat het tijdens overstromingen meestal droog bleef.

Jeugdjaren in Aijen (1920–1935)

Dinie vertelde vaak over haar schooltijd. Vier keer per dag liep ze op klompen naar Bergen, naar een gemengde school. De school kende strenge meesters en juffrouwen, maar ook warme herinneringen aan vriendschappen en vechtpartijtjes tussen kinderen uit verschillende delen van het dorp.

Als kind was Dinie nieuwsgierig en dapper. Ze klom in bomen om het uitzicht op molens en kerktorens te tellen en ze was trots op haar vechtlust, ook al werd ze uitgescholden voor ‘brillejood’ vanwege haar bril. Vanaf haar veertiende richtte ze zich op een toekomst als dienstbode in de stad.

Thuis waren de omstandigheden niet eenvoudig. Het gezin kende verdriet: haar zus Ann stierf jong aan tuberculose, een jong broertje overleed plotseling, en ook een baby ging vlak na de geboorte verloren. Toch klonk in de verhalen altijd de kracht door waarmee de familie het leven droeg.

Werk en dromen

Na de lagere school ging Dinie naar de huishoudschool. Op haar veertiende vertrok ze naar Venlo om als dienstmeisje te werken. Ze kwam terecht in betere gezinnen, mocht cursussen volgen en leerde de Franse keuken kennen.

Ze was trots op haar nette kleding, vaak bij elkaar gespaard met hard werken. Als ze op zondag door Aijen fietste, deed ze dat met een modieus hoedje en elegante schoenen: het bewijs dat ze zich een weg aan het banen was naar zelfstandigheid.

De oorlogsjaren (1940–1945)

Tijdens de oorlog werden Duitse soldaten ingekwartierd bij de familie. Het waren vaak boerenzonen die zelf ook naar huis verlangden. Er ontstonden soms aarzelende vriendschappen, al bleef één overtuigd nazi gevreesd.

In november 1944 volgde de evacuatie. Waardevolle spullen werden haastig begraven, maar bleken na terugkeer geroofd. Samen met haar zus Mia liep Dinie te voet via Duitsland naar het noorden. Ze vonden onderdak bij gastgezinnen en beleefden gevaarlijke momenten. Zo ontsnapten ze ternauwernood aan een dodelijke aanval op een huis waar ze bijna waren gebleven.

De oorlog bracht ook tragedies dichtbij. Tijdens een tocht door loopgraven stapte een dienstmeisje met een kind op een landmijn; beiden kwamen om het leven. Zulke gebeurtenissen lieten blijvende indrukken achter.

Wederopbouw en een nieuw leven

Na de oorlog was de boerderij van de familie Geurts verwoest. Er kwam een nieuwe woning, maar niet meer op de veilige, hoge plek van vroeger. De Maas trad geregeld buiten haar oevers, en oom Grad bivakkeerde soms op zolder terwijl het water beneden stond.

In deze periode ontmoette Dinie haar toekomstige man. Hij kwam uit Twente en hielp mee met de wederopbouw. Samen begonnen zij een nieuw leven, ver weg van de Maas. Toch bleef Aijen altijd trekken.

Vakanties in Aijen (jaren ’50–’60)

Voor de kinderen bleef Aijen een tweede thuis. We reisden erheen met trein en bus, vaak nog jong, met een klein koffertje in de hand. Bij oom Grad en tante Mia werden we hartelijk ontvangen.

Het leven op de boerderij was een belevenis: witte mik van de bakker, eieren rapen, biggetjes verzorgen, tv kijken bij oom Grad en spelen in de hooizolder. Soms liep dat laatste uit op gevaarlijke avonturen, zoals de dag dat mijn broer zijn arm brak.

De kermis in september was een hoogtepunt, met draaimolens, dans in de tent en kleine vlaaitjes bij de koffie. Ook de Maas speelde een grote rol: roeibootjes, zwemmen, maar ook angstige momenten toen een groot schip ons bijna overspoelde.

Het einde van een tijdperk

Tante Mia trouwde begin jaren zestig en oom Grad bleef alleen achter op de boerderij. Hij was een stille, zachtaardige man, maar vereenzaamde steeds meer. Familie probeerde hem in Twente een thuis te bieden, maar zijn hart lag in Aijen.

Toen hij in 1986 overleed, verdween de naam Geurts voorgoed uit het dorp. Zijn eenvoudige kamer, met pijp en klein televisietoestel, liet zien hoe bescheiden hij had geleefd.

Herinneringen en betekenis

In de jaren tachtig was er een Gildefeest en reünie in Aijen. Daar ontmoette moeder iemand die haar bedankte voor de zorg die ze als jong meisje had gegeven aan zijn zieke moeder. Het was een erkenning die haar diep raakte.

Voor ons blijft Aijen een plek vol herinneringen: aan zomers bij familie, aan een jeugd die tegelijk eenvoudig en rijk was. Voor moeder was het vertrek naar Twente een grote overgang, maar nooit een verkeerde keuze. Ze droeg beide werelden in haar hart.

Slot

Het levensverhaal van Dinie Geurts is een verhaal van kracht, verlies, saamhorigheid en liefde. Het kleine dorpje Aijen aan de Maas heeft voor altijd een plaats in onze familiegeschiedenis.

Opgetekend door Marianne Poelman-Morsink, dochter van Dinie Geurts – zomer 2018
Dit levensverhaal is een samenvatting. Wilt u het volledige verhaal lezen, dan verwijzen we naar de website van Aijen  Geurts.pdf