Carnavalsvereniging "de Erdmennekes"

Waar komt de de naam Erdmennekes vandaan?

Duizend jaar geleden hadden erdmennekes de handen vol met het graven van de Maas. Ze zaten hele dagen te graven en ’s avonds klopten ze het zand uit hun klompen. Dat vormde hoopjes die steeds hoger werden zodat er hele bergen ontstonden.
En zo kreeg ons ‘durpke an de Maas’ de naam “Bergen” en zijn Bergenaren “Erdmennekes”.
Dat later onze carnavalsvereniging die naam zou krijgen is dus niet verwonderlijk. De grote verbreider hiervan is Jan Daemen.
De benaming “Erdmenneke” kreeg ook nog een historisch tintje: rond de jaren 1920-1924 kwam ene “Tontje van Elst”, een klein, gedrongen marskramertje, via Cuijk en Boxmeer bij Well aan waar hij de Maas was overgestoken. Bij van Rhee had hij een vaste pleisterplaats gekregen in het hooi. Men noemde hem in de volksmond “het Erdmenneke” en men vertelde aan de kinderen dat hij uit de grond was gekropen “krek as ene mol”!
Op 18 juni 2005 is door Prins Peter II (Bouten) en Burgemeester Klaverdijk bij het gemeentehuis in Bergen een bronzen beeldje onthuld van ‘Tontje het Erdmenneke’.
Eind oktober 2013 is “Tontje” tijdelijk verhuisd. Door de verbouwing van het centrum van Bergen, was daar even geen plek meer voor ons beeldje. “Het Erdmenneke” werd door Pastoor Jo Janssen (zelf ooit benoemd tot Erdmenneke van ’t jaor) in zijn armen gesloten en kreeg een mooie plek in de tuin van de Edith Steinkapel.
Bergen veranderde volledig, er werd drastisch verbouwd en dat resulteerde in een prachtig nieuw winkelhart voor de Maasduinen: Mosaïque! Een ontmoetingsplek voor iedereen, dus ook voor ons “Erdmenneke”!
Kermiszaterdag 2 mei 2015 werd, onder een strak blauwe hemel, het beeldje “Tontje het Erdmenneke” opnieuw onthult op zijn nieuwe stek midden in het centrum van Bergen. Nadat alle ‘oud Erdmennekes en Erddennekes van ’t jaor’ hun ‘steentje’ hadden bijgedragen, was het aan Prins John-Paul I (van As) de eer om samen met Erddenneke van ’t jaor 2015; Nellie de Best, het beeldje onder een Erdmennekesvlag te voorschijn te “toveren”. Nu staat “Tontje” prominent op zijn sokkel in winkelcentrum Mosaïqe, omringt door tegels met daarop alle carnavalsverenigingen uit de Kerkdorpen van gemeente Bergen. Vanaf hier kan hij alles mooi in de gaten houden.
Loop er eens langs en lees de hele sage op de sokkel, het is de moeite waard!
Elk jaar op carnavalszondag wordt -tijdens de carnavalsmis- één persoon die zich uitzonderlijk verdienstelijk heeft gemaakt voor de Bergse gemeenschap, gehuldigd met de titel “Erdmenneke of Erddenneke van ’t jaor”. Daarbij ontbreekt een oorkonde én een beeldje van “Tontje” natuurlijk niet.

Zo is het begonnen.................

Jan Daemen - Medeoprichter- Ceremoniemeester - Kuebeske - Peetvader Boerenbruiloft

Zo is het begonnen • • • • •

Alles heeft een begin... ook de Erdmennekes van Bergen zijn eens begonnen.

Hoe en waar en wanneer… wie zal het zeggen….

Toch willen we er iets van zeggen, want de Erdmennekes zijn tenslotte niet uit de lucht komen vallen.

Als we mogen spreken van een geboorte, dan mag ik wel zeggen, dat ik aan de wieg van de boreling heb gestaan na een jarenlange zwangerschapsperiode. In plaats van 9 maanden kunnen we hier beter spreken van een periode van 9 jaar. 1950 - 1959.

De eerste tekenen.

De eerste tekenen dat er wat op komst was, merkten we in 1950 of daar omtrent. De fanfare "Les Montagnards" organiseerde in die tijd al gekostumeerde bals met Vastenavond - uiteraard met de best financiële bedoelingen. De toenmalige voorzitter Arn.Geurts later burgemeester van Heythuysen, is wel de geestelijke vader van de Erdmennekes, want bij zijn aankondiging van deze vastenavond bals noemde hij Bergen al “het rijk van de Erdmennekes”. Waar hij zijn wijsheid of fantasie vandaan haalde, is niet bekend, maar zo zei hij steeds: Weten jullie niet dat de Erdmennekes, eens heel lang geleden, de Maas hebben gegraven. Dat was een heel werk en daar hebben ze lang over gedaan, dagen, weken, maanden, jaren, ja zelfs eeuwenlang, dag in, dag uit. 's Avonds als ze moe waren klopten ze bet zand uit de klompen, de hoopjes werden steeds hoger, 't werden zelfs Bergen en daarom hebben ze deze plaats maar "Bergen" genoemd. Zo weten we dus wel waar komt.

Zo was de naam "Erdmennekes" al ingeburgerd voordat de carnavalsvereniging officieel bestond. De Fanfare ging maar door met het organiseren van deze jaarlijkse bals in het rijk van de Erdmennekes. Ook dhr. J. Daemen van het organisatiecomité propageerde deze naam telkenjare en zo dansten en zongen de Erdmennekes al voordat zij officieel waren opgericht. Wel waren er in de jaren 1956-1957 enkele keren pseudoprinsen uitgeroepen door een stel al te vrolijke en progressieve carnavalsvierders maar de tijd van de geboorte was nog niet aangebroken, hoewel de eerste weeën zich duidelijk aandienden. Meerdere Bergenaren hadden deze tekenen waargenomen en in het voorjaar van 1959 was het dan zover. Bergen zou zijn eerste prins krijgen. De geboorte verliep snel vrijwel zonder complicaties en het team, dat bij deze bevalling aanwezig was, zag wel, dat het een gezonde en levenslustige baby was, die met zorg en liefde word omringd. Hij groeide dan ook zeer voorspoedig op en nu na 33 jaren mogen we constateren, dat de eerste Prins Chris als levenskrachtige gezonde, vrolijke en kundige opvolgers heeft gekregen in het rijk van de Erdmennekes

Kuebeske (Jan Daemen).

De eerste Ceremoniemeester van de Erdmennekes,

Reeds bij het eerste begin van het Bergse Carnaval in de jaren 1950-59 zat ik in de organisatie en heb in die jaren de geboorte van de Erdmennekes van nabij meegemaakt, In die periode was het de Fanfare "Les Montagnards", die jaarlijks muziekfeesten organiseerde en zo de aanzet gaf voor de carnavals festiviteiten. Op het Prinsen-bal in 1959 mocht ik de eerste Bergse Prins Chris aankondigen.

Zo is het begonnen. Ik stond al op de bühne toen de Prins verscheen om de nodige rituelen rond de prinselijke troon te leiden. Dat was nog vaak improviseren want we hadden in Bergen nog geen traditie met regels, gewoonten en gebruiken uit voorafgaande jaren. We moesten het allemaal zelf uitdokteren. Al doende moesten we alles leren om de Prins met zijn hofhouding en gevolg in stijl en waardigheid te laten functioneren voor zijn vaak al te geestdriftige onderdanen. 't Is een heel aparte wereld waarin ernst en luim harmonieus over elkaar rollen. Daar hoort een dirigent bij, die de zaak aanvoelt en in gepaste stijl de nummers aankondigt. Hij moet zorgen voor een goede sfeer en de indruk uitstralen, alsof alles echt en gemeend is terwijl iedereen kan zien en waarnemen wat er achter de opgesmukte façade schuilgaat. Bij het Carnaval gaat het om de "homo ludens” ,de spelende mens die een spel speelt, waarbij het hele gebeuren in een waardig en stijlvol kader wordt gezet met de nodige franjes en versierselen.

We moeten het als echt aanvaarden en beleven, we moeten het ondergaan, met veel fantasie het spel meespelen, om eens even wat anders te doen dan we gewoon zijn te doen. Een filosofische beschouwing hoe ik mijn taak als omroeper en aankondiger heb opgevat toen ik in het Prinselijk Carnavalsgezelschap verzeild raakte. Een taak, die ik jarenlang van 1959 tot 1971 met veel plezier en genoegen heb gedaan. Daarbij hadden we een leuke en gezellige groep, weinig bureaucratische organisatie. Een sober secretariaat en weinig financiële middelen, die we nog met de Fanfare moesten delen. Het was de geest, die levend maakte en de basis vormde voor een goed verloop van de Carnavalsfeesten in de eerste jaren van het Erdmennekes bestaan.

De eerste Raad van Elf met prins Piet van Rhee.

J. Coppers, Ben Giesen, Cor Cornelissen, L.Geurts, A. van Lieshout, G.Poels, J.Reyntjes, K.van Riswick, Chr.Tonissen en prins Piet van Rhee.

De Raad van Elf was een hechte vriendenclub, die met veel toewijding en inzet het jaarlijkse Carnavalsgebeuren opbouwde tot een vrolijk en gezellig gemeenschapsfeest.

Onze reis naar Charleville in Frankrijk in 1966 was een onvergetelijk hoogtepunt.

Via een wonderbaarlijke uitnodiging waren we daar terecht gekomen Met een Carnavals diploma keerden we terug en werden zo de eerste- gediplomeerde Carnavalsvereniging in Limburg.

Kuebeske (Jan Daemen).