Ulli

De meeste mensen kennen de Nieuw Bergse Mark van Mil als ‘Ulli’. Mark werd in november 2019 uitgeroepen tot Prins carnaval 2020, als Mark III van De Erdmennekes. Inmiddels is hij digitaal afgetreden, maar mag zich wel – tegen wil en dank – de langstzittende Prins van Bergen noemen. Hoe is jouw bijnaam eigenlijk tot stand gekomen?

“Bij ons in de vriendengroep heeft eigenlijk iedereen een bijnaam. We waren met z’n allen op vakantie in Lloret de Mar en passeerden met de bus een wielrenner. Toevallig had ik die dag een wielrenshirt aan, waarom weet ik eigenlijk niet want ik heb niets met wielrennen. Ineens begon iedereen in de bus te roepen: Ulli, Ulli! (Van Jan Ullrich, de profwielrenner). Flauw maar waar, sindsdien ga ik door het leven als Ulli.”

Bergs woordenboek

Ulli heeft zich vastgebeten in het vastleggen van een Bergs woordenboek. De beginselen zijn van de hand van Thei Welbers maar Ulli is volop bezig om dit woordenboek uit te breiden en te publiceren op de website www.bergentoenennu.nl.

“Hier gaat een grote interesse naar uit. Al vanaf mijn 16e jaar, eigenlijk. Een neef van Thei Welbers, Emiel van Lin, is een kameraad van mij. Hij kwam ooit met een A4’tje met de typemachine getypt; ‘Het Bergs Woordenboek’. Emiel zei dat we hier iets mee moesten doen. Ik vond het direct interessant. Heel veel woorden in het dialect zijn tegenwoordig toch wel ‘vernederlandsd’. De woorden die mijn oma nog gebruikt, gebruiken wij vaak al niet meer.

Mooi om die nog eens terug te zoeken in dit woordenboek. Het is soms wel lastig om de schrijfwijze te bepalen en óf het wel een Bergs woord is. Gelukkig kan ik feedback vragen aan o.a. mijn ouders, rasechte Bergenaren. Soms trek ik me een avond terug en ga ik het Bergs woordenboek aanvullen. Een leuke discussie is destijds ontstaan toen wij de poster ‘Zalig Nèjjaor’ uitbrachten. Heel veel mensen wisten zéker dat het Nèjjoar moest zijn. Dat zijn leuke dingen. Mijn doel is om dit woordenboek later dit jaar ook écht op papier uit te geven, want dit hoort gewoon in elk écht Bergs huishouden in de kast te staan.”Archieven

“Voorheen werd het archief van De Erdmennekes beheerd door Jan Daemen. Terwijl veel leden daarnaast ook nog hun eigen archief – lees: doos op zolder – thuis hadden staan. Daarvan is heel veel dubbel maar er komt ook uniek materiaal naar voren. Samen met Tom Geurts, de huidige ceremoniemeester van De Erdmennekes, hebben we een aanvang gemaakt om ongeveer zo’n 25 dozen met materiaal en foto’s uit te zoeken. Een gedeelte van het archief staat bij mij thuis en een gedeelte staat in Den Asseldonk. Inmiddels hebben we alle jaarboeken gedigitaliseerd. Dit archief is ook gemakkelijk te raadplegen om bijvoorbeeld een in memoriam of een stukje te schrijven als er bijvoorbeeld een erelid wordt benoemd, hoewel dat laatste niet zo heel vaak gebeurt. De laatste keer was dit John Cornellissen. John is in 2000 Prins geweest en daarna Vorst, voorzitter, bestuurslid en heeft veel voor de vereniging betekend.”

Kennismaking met carnaval

“Mijn persoonlijke eerste actieve herinnering aan carnaval: destijds in de tijdelijke zaal in Bergen ‘d’n Alde Kern’, met de bogen boven het podium. Daar is een foto gemaakt, van mij met een Prinsenpekske aan. Lei de Kok was Prins en Jan van Haperen was de Jeugdprins. Wij gingen naar de receptie, met de bellenwagen want het was toen hoog water.

En optocht kijken: wij woonden aan de Keulerstraat en daarna gingen we snel naar mijn oom en tante of vrienden van mijn ouders om de optocht nog een keer te kijken. Ik ben in maar één jaar bij de Belhamels geweest, in 2000, toen Teun Jacobs Jeugdprins was. Daarna liep ik een aantal jaren met vrienden als jeugdgroep in de optocht mee. Weer later trokken we samen met ‘De Schottelslette’ en nog later met onze vriendengroep ‘Altied Gaar’ in de optocht mee. Sinds mijn twintigste jaar doe ik dat zonder hun maar wel in smoking met de Raad van 11.”

De Erdmennekes - feiten en cijfers

• Actieve volwassen leden zijn momenteel zo’n 50 personen, dus de Belhamels niet meegeteld. Terwijl zo’n 17 personen bij het publiek zichtbaar zijn - dat is het bestuur en de Raad van 11 - is de rest achter de schermen heel actief. Er zijn dus meer mensen die achter de schermen werken dan dat je op het podium ziet.
• Bestuur, elk bestuurslid vertegenwoordigt een commissie. Bijvoorbeeld de commissie PR verzorgt het carnavalsboek, de posters, de filmpjes op social media. Dus alle zichtbare communicatie.
• Dan is er een commissie bouw, die is onderverdeeld in wagenbouw en zaalbouw. De zaalbouwcommissie begint direct na de zomer met de voorbereidingen van het bouwen van het nieuwe decor en de zaalaankleding. Zij is ook verantwoordelijk voor het opbouwen en weer terug ombouwen van de feestzaal. De wagenbouwcommissie is verantwoordelijk voor de beide Prinsenwagens. Deze moeten technisch goed in orde zijn, schoongemaakt worden en er netjes uitzien.
• Ook zijn er tegenwoordig 2 optochtcommissies. Zij zorgen onder andere voor de vergunningen, de keuringen en de veiligheid.
• De commissie jeugd. Dat is een klein groepje dat de hele kar voor de jeugd trekt.

Prins Carnaval

Hoe ben jij eigenlijk gevraagd voor prins carnaval?

“Mede door mijn rol in de PR-commissie en als voorzitter van het Prinsenbal, weet ik altijd al wie de nieuwe Prins gaat worden. Maar ook omdat ik altijd de nieuwe Prinsenmedaille ontwerp. Als Vorst Dennis dan belt of langskomt voor de medaille, is het vaak een spelletje om aan de hand van hints te raden wie de nieuwe Prins carnaval wordt. Dit keer moesten de kleuren van de medaille oranje-blauw zijn – dat zijn de kleuren van joekskapel ‘Efkes Wachte’ waarin ik speel – en er mocht iets op van ‘Altied Gaar’, onze vriendengroep. Vrijwel direct stak hij mij toen de hand toe, met de vraag: wil jij onze nieuwe Prins worden? Ik heb geen week bedenktijd nodig gehad en heb direct een volmondig ‘Ja!’ gezegd. Daarna ben ik gewoon naar de repetitie van de joekskapel gegaan.”

Wat is jouw meest speciale herinnering aan het zijn van Prins carnaval?

“Het scholenbezoek is bijna het leukste wat er is. En omdat ik voorheen ceremoniemeester ben geweest, dan weet je eigenlijk wel wat een Prins carnaval te wachten staat. Maar als je het zelf meemaakt, is dat toch heel speciaal. Ook wat jouw vrienden en de joekskapel spontaan voor je organiseren, verrast je dan.

Carnaval is een theater en als Prins carnaval mag je de hoofdrol spelen. Als ik op maandag op mijn werk kom, ben ik Mark en geen Prins. Pas op het moment dat ik die steek met veren opzet en de mantel omhang, dan speel ik die rol. En je speelt die rol alsof het echt is, dan ben je Prins carnaval.

Ik heb overigens in mijn Prinsentijd geleerd om op zaterdagmiddag een ‘nikstijd’ in te lassen, dus gewoon even de telefoon uit en een rustmomentje pakken op de bank. Daarna ging de mantel weer om en had ik weer energie om te knallen.”

Tijdrovend

“Het begint in het voortraject al met pak passen, steek uitzoeken – in dit geval mocht ik deze zelf ontwerpen – proclamatie schrijven, officiële foto’s maken en na het Prinsenbal mensen thuis ontvangen inclusief eten en drinken. Na het uitkomen als Prins carnaval zijn er zowat elk weekend verplichtingen zoals het Jeugdprinsenbal, jubileum van een andere vereniging, de Sterrenparade, de buurt versiert de straat dus dan drink je daar ook even een pilsje mee. Vervolgens zijn er recepties van omliggende dorpen. Prinsenfoto maken in Venray, naar het lachgala in Aijen, het Prinsentreffen in Goch. Vanuit mijn werk onderhoud je dan ook nog contacten die raakvlakken met carnaval hebben. Verder hebben we nog de attentiebezoeken, wagenbouwbezoeken, bezoek in het bejaardenhuis. En dan zijn er nog de overige bijkomende onvoorziene werkzaamheden zoals een makelaar die vraagt om in vol ornaat een foto bij een te koopbord te maken omdat een huis in jouw straat te koop staat of een spontaan bezoek aan een kindergastouderbureau. Dus ja, de weekenden zijn behoorlijk vol gepland.”

Afgelast

“Op de 11de van den 11de 2021 hebben we bij Tontje van Elst op het Mosaïqueplein het carnavalsseizoen geopend. Ook is er in die week nog gewoon vergaderd over het draaiboek van het Prinsenbal. Het was toen al een beetje twijfelachtig maar de persconferentie bracht uiteindelijk duidelijkheid: het ging niet door. De zaal was al compleet aangekleed en opgebouwd. Gelukkig konden we het decor in de zaal nog gebruiken bij het aftreden tijdens de livestream.

Het is traditie dat in november een nieuwe Prins carnaval wordt bekendgemaakt en dat de zittende Prins aftreedt. Zo doen we dat bij De Erdmennekes al bijna 66 jaar, seizoen 2023-2024 hebben we het jubileumjaar, 6x11. Het is bijzonder maar ik wil de titel van ‘langstzittende Prins’ niemand gunnen.”

Hobby's

• “Joekskapel ‘Efkes Wachte’, waar ik de kleine trom bespeel. We hebben momenteel 17 leden en elke maandagavond is het repeteren geblazen. Met het 22-jarig bestaan hebben we een mooi festivalweekend georganiseerd: ‘Food, Music & Beer’.
• Netflix, eigenlijk meer noodgedwongen door corona. Ik ben het liefst bezig, dingen organiseren en oppakken, brainstormen met mensen, maar ja….
• Een echt héle grote hobby van mij, dat zul je wel gemerkt hebben, is ouwehoeren! Dat vind ik gezellig, bijvoorbeeld over het dorp, waar kunnen we nog energie insteken?
• Verder houd ik me ook graag bezig met het Bergs woordenboek en het opschonen van het archief van De Erdmennekes. Dan zie ik bijvoorbeeld heel veel materiaal van de boerenbruiloft en wil ik weten waarom wij geen boerenbruiloft meer hebben en hoe zouden wij dat kunnen opzetten zodat dat wél leeft. Want in Venlo, Venray en andere dorpen zie ik dat het wel kan. Boerenbruiloft is een hele mooie traditie, dat zou hier ook gewoon moeten kunnen.
• Ooit was hardlopen nog een hobby, en tegen ieders verwachting in, was ik er na de winterstop weer mee begonnen. Maar ja, toen…toch gestopt en nooit meer begonnen.
• We hebben in het coronatijdperk de documentaire namens De Erdmennekes gemaakt, daarin kwamen heel veel van mijn hobby’s samen: ouwehoeren, met name over de Bergse carnaval en een stukje multimedia want ik heb de hele reportage gemonteerd.

Mijn man Kevin vindt het leuk om te filmen en heeft onlangs een drone gekocht. We hebben er nu microfoontjes bij en het begint bijna professioneel te worden. Toen we dus die documentaire gingen maken, viel het allemaal in elkaar. Dat soort dingen vind ik mooi om te doen en kan daar uren mee bezig zijn.”

Documentaire

“Aanleiding voor het maken van een documentaire over carnaval in Bergen was natuurlijk Corona. We zijn met een paar man bij elkaar gaan zitten om te brainstormen: hoe kunnen we carnaval bij de mensen thuisbrengen. Met als resultaat dat we naast de documentaire een online optocht hadden, een borrelplank met hapjes en we hadden 3 speciaal biertjes laten maken. Het was allemaal zó leuk om te doen. Tijdens het maken van de documentaire hadden we geen lijstje met vragen maar lieten we de mensen die gefilmd werden heel ontspannen hun eigen verhaal vertellen. Het waren allemaal ‘randfiguren’ met eigen verhalen. Het verhaal van oud Prinsen, het verhaal van oliebollen bakken, het verhaal van erwtensoep eten, het verhaal van de manager van Optisport. Het maken ervan kostte úren.

De documentaire was eigenlijk té succesvol om er verder niks meer mee te doen. Sinds die tijd leeft wel het idee om nogmaals een documentaire te maken en deze dan bijvoorbeeld in het jubileumjaar te presenteren. Dit zou een documentaire kunnen zijn over de vereniging, wat speelt er op de achtergrond bij De Erdmennekes.

En wat mij persoonlijk heel leuk lijkt, is om het hele traject van een Prins carnaval te volgen. Van het moment dat de Prins gekozen wordt tot het moment dat de steek afgezet wordt. Dit zou dus deels in het strengste geheim moeten. We hebben nog ideeën genoeg. Maar er moet vooral emotie in zitten, dat is heel belangrijk. Een lach of een traan. Carnaval ís emotie, 100% emotie en niet alleen polonaise lopen en bier drinken. Maar ook schik hebben en de dagelijkse dingen loslaten. Met het hele dorp, met iedereen die daar zin in heeft, saamhorigheid en traditie. Als je tradities loslaat, komen ze niet meer terug. Dus we houden ons aan het draaiboek en dat moet ook. Er komt een Prins uit, we vieren carnaval, op dinsdag om 23.11 uur gaat de steek af en is dan is iedereen weer gewoon burger. Dus wat carnaval inhoudt is emotie, traditie en saamhorigheid. Het zou mooi zijn om dát een keer te kunnen vastleggen.”

Burgemeester van Bergen

Je was Prins carnaval en jij bent heel betrokken bij de gemeenschap. Maar als jij burgemeester van Bergen zou zijn, wat zou jouw wens zijn om te veranderen?

“Wat meer leven in de brouwerij. Wat ik jammer vind aan Bergen is dat een groot deel van de gemeenschap komt slapen. Dus dat rijdt ‘s morgens in het donker weg en komt ’s avonds in het donker weer terug, zonder maar een kroeg of een sportkantine van binnen gezien te hebben. Ze nemen geen deel aan de gemeenschap. Dat komt natuurlijk ook omdat veel mensen hier niet van oudsher wonen. Ze zijn hier komen wonen vanwege het werk en zijn niet betrokken. Als bijvoorbeeld in Siebengewald iets wordt georganiseerd, loopt bij wijze van spreken het hele dorp uit om mee te doen. Zo ook bijvoorbeeld in Afferden bij het Offers Treffen. Dat zie ik hier niet gebeuren. Je zou wel meer kunnen proberen om mensen te enthousiasmeren.”

Mark, wij bedanken jou hartelijk voor je bijdrage aan het eerste interview voor Bergen Toen en Nu. We hebben genoten van jouw boeiende verhaal en je bent voor ons een inspiratiebron om ook in de toekomst andere interessante personen te interviewen.

Tot een volgende Wie is?...

Namens Bergen Toen en Nu

Maarten Ruhl en Marie-Louise Ponjée

Foto: Emma Knoops ©