Hoogwater

De Maas bij Bergen treedt zolang men zich kan herinneren om de ongeveer 5 jaar buiten haar oevers. De winterbedding loopt dan vol en extremer, de weg van Bergen naar Nieuw Bergen wordt overstroomd. Bergen wordt een eiland. Dat zorgde ervoor dat de hoogwaterkoorts ook verhoging te zien gaf en geeft. Door de waterwerken van de laatste jaren van Rijkswaterstaat wil men de ongebreidelde overstromingen beteugelen. Rivieren krijgen steeds vaker te maken met hoge waterstanden. Daarom geven we rivieren de ruimte en verkleinen we zo de kans op overstromingen. Men wil de mensen beschermen. Zie o.a. de gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum. De mensen in Bergen zelf echter vinden en vonden een overstroming niet zo erg, maar eerder spannend, getuige de verhalen van vroeger. De verhalen zijn echter niet altijd zo leuk. Zo verdronk er in de 19-de eeuw een jong meisje in Heukelom. Wanneer het water over de weg Bergen Nieuw Bergen begon te stromen was het op een bepaald moment verboden er nog doorheen te fietsen of te rijden. Echter in de jaren vijftig van de vorige eeuw fietste een jonge vrouw er toch doorheen, ondanks het verbod. Althans ze probeerde het maar werd meegesleurd door het water. Gelukkig bleef ze op 100 meter van de weg hangen in de meidoornstruiken die daar toen stonden. Ze werd gered en kreeg een flink standje van de burgemeester.

 

Waar denken we b.v. aan als we het over hoogwater in Bergen hebben?

In 1926 was er een grote overstroming. Alleen de Oude Kerkstraat bleef droog en het kerkhof. Men bouwde vroeger kerken op het hoogste punt. Jo Nikkessen meldt het volgende: “Mijn vader moest samen met een andere kandidaat op sollicitatiebezoek voor hoofdmeester in Bergen. Toen de andere kandidaat de watermassa zag, durfde hij niet in het bootje en was mijn vader zo enige kandidaat en kreeg hij de baan.”

  
Van gewest tot gewest - met dank aan Archief Aijen    

Daarna bleef het jaren “stil” en men dacht zo hoog wordt het nooit meer. Nieuwe huizen werden gebouwd in Bergen en men hield geen rekening met hoe hoog het water kon komen. Tot 1993 en 1995. Vele huizen kregen natte voeten en de bevolking moest vertrekken. In de Mariaschool werd een “commandopost” ingericht van waaruit een team deskundigen van de gemeente en militairen de zaak regelde. Men moest weg maar sommige bleven stiekem. De kinderen van de Maria-school werden tijdelijk opgevangen in de St. Jozefschool. Er kwam een t.v. actie om ons geldelijk te helpen. Dat lukte. Inspecteurs kwamen langs de deur om de schade op te nemen en men werd goed tot zeer goed tegemoetgekomen. Er werd naderhand veel verbouwd. Voor de winter van 1996 werden er dijken aangelegd.

Definitieve dijken in 2018/2019

Wanneer Bergen afgesloten was, werd er feest gevierd in het plaatselijke café tot diep in de nacht. De politie kon de sluitingstijd toch niet handhaven.

Zo ging het ook op 2e Kerstdag in 1993. Alles werd vastgelegd door Leo Curfs. 

Wanneer wist men nu dat er water over de weg zou komen? Als de stand van de Maas in Borgharen boven 45m NAP kwam, dan wist men dat na dik twee dagen het zou overstromen. Men had in Bergen vele “deskundigen” die alles precies konden voorspellen.

Bergen (oude kern) - links boerderij en schuur van Louis Peters - rechts ged. muur van tuin van kapelanie
links met schoorsteen huis van Drik Custers

Hoogwater op Groenekruissingel 44 in 1957

Bellewagen 

De originele bellenwagen 22 febr. 1958

Pendeldienst 28 december 1965 

De gemeente zorgde ervoor dat de mensen met een vrachtauto op en neer konden bij hoogwater.

 

Bellewagen omdat het eerste vrachtwagentje een auto van de brandweer was. En de brandweer maakte vroeger gebruik van een bel om te laten horen dat ze eraan kwamen. Vandaar de naamgeving. De laatste keren werd de overtocht gedaan door de militairen. Zij zorgden met hun boten in 1993 en 1995 ervoor dat er “ontsnapping” mogelijk was.

Filmpje gemaakt door Wim te Haaf


Filmpje gemaakt door Leo Curfs

Ook maakte een helikopter in de jaren vijftig een proeflanding op het kerkplein om eventuele zieken te kunnen evacueren.

In 1980 juli midden in de zomer zorgde overvloedige regenval in het stroomgebied van de Maas voor hoogwater. Er was voor sommigen zelfs tijd om te zwemmen in de hoge Maas. Uitzonderlijk. Jo Nikkessen meldt het volgende: “Wij waren toen op vakantie in voormalig Joegoslavië. Wij lazen in de Telegraaf op het strand dat er hoogwater was. We pakten meteen alle spullen in en gingen rechtstreeks terug. Thuis aangekomen was het water weg en alle begroeiing stonk uren in de wind door rotting.”

Een fenomeen toen was het ramptoerisme. Mensen kwamen van heinde en ver en gingen met de bellewagen over het water. Ze liepen door de tuinen van de mensen en waren geagiteerd als men er iets van zei. Ook bezetten zij plaatsen op de bellewagen die bedoeld waren voor de eigen bevolking. Dit gebeurde ook bij latere overstromingen totdat de gemeente verbood ramptoeristen over te zetten.

De kerkstraat tot aan de pastorie in 1993 (foto gemaakt door J. Daemen)

Ook in Nieuw Bergen hadden we in 1995 te maken met hoogwater. De vijver aan de Schilderslaan moest voor een gedeelte leeggepompt worden.

 


Toen de overstroming van 1995 voorbij was, kwamen leerlingen van de Gaesdonck in Duitsland ons burgers te helpen met het opruimen van de rotzooi. De burgemeester was erbij, maar er was voor de tieners eigenlijk niet genoeg werk. De burgemeester geneerde zich daarvoor en fluisterde ons toe verzin maar iets, anders is het zo sneu. De berichtgeving in de pers in Duitsland over de situatie was dramatisch, het ontbrak er nog aan dat er geen dooien waren. Niet alleen in de pers in Duitsland, ook b.v. in Nicaragua. Jo Nikkessen meldt het volgende: “Onze schoondochter verbleef toen daar voor haar studie en zag een en ander in de pers en kranten. Zij belde natuurlijk ongerust op. We konden haar geruststellen.”

Waterpeil

Bij de overstroming van de Maas in 1643 bereikte de Maas het hoogste waterpeil in eeuwen en ook in de eeuwen daarna, zou de Maas nooit meer een dergelijk hoge waterstand bereiken. De vele dijkdoorbraken en overstromingen veroorzaakten enorme schade en kostten honderden mensen het leven.

In Venlo is een ingemetselde gedenksteen in de binnenstad, waarop de waterstanden van verschillende jaren zijn terug te vinden. Bovenaan staat het waterpeil van 1643.

Hieronder nog enkele interessante videoopnames:

Hoogwater Maas bij Bergen door Herman Peters


Hoogwater Bergen-Aijen 1993 deel 1 (Aijen Nieuws)

Hoogwater Bergen-Aijen 1993 deel 2 (Aijen Nieuws)

Animatiefilm Hoogwater Rijkswaterstaat

Met dank aan: Jo Nikkessen, Leo Curfs, Archief Well en Aijen

Er is ons gevraagd een overzicht te plaatsen van overstromingen in Bergen met jaartallen.
Bij deze een poging:
1716, 1751, 1784, 1879, 1880, 1926, 1958, 1969, 1980 (zomer), 1984, 1993, 1995, 2010, 2011, 2012, 2020, 2021

Bergen overstroming Maas 1716 
Op 8 februari 1716 ontdooide het ijs op de Maas, die eerder dichtgevroren was, en spoedig daarna werd zij opnieuw geblokkeerd waardoor deze parochie en omliggende plaatsen geheel overstroomde zodat in de daaropvolgende nacht een groot deel van de mensen in graanschuren en verdiepingen van huizen of nadat ze de daken hadden opengebroken zich vervolgens met boten moesten redden. Intussen kwamen veel bijen, schapen en rundvee om. Onze kerk was tot boven de vloer van het koor overstroomd tot een hoogte van 2 voet en tot het onderlopen van het voetstuk van het hoogaltaar, zoals onze pastorie met het dak aan de noordkant waarbij ik veel verlies leed. De schade aan vele vermeldenswaardige zaken heb ik achterwege gelaten: wat men overal kon zien en horen waren de uitroepen van ellende, dit als waarschuwing voor het nageslacht opdat zij leren van onze schade en ervan weten als ze volwassen zijn. Hetzelfde gebeurde op het feest van de heilige Mattheüs in 1784 
(Bron DHO boeken)

Bergen overstromingen Maas 1751
Het gaat hier om 3 overstromingen van de Maas in een jaar, waarvan de 1e niet precies in het jaar te plaatsen is door het ontbreken van de maand. De laatste is rond Kerstmis. Bij de eerste twee is het huis van de pastoor ondergelopen met enkele voeten water. Bij de laatste liepen alleen de akkers onder en kwam het water tot aan zijn huis
(Bron DHO boeken)

Bergen 2021
Fotoalbum Hoogwater
Met dank aan Maasduinencentraal en Bergen Limburg Online voor foto's en berichten.

15-7-2021 16:00 | Persconferentie Veiligheidsregio: Limburg-Noord is opgeschaald naar GRIP 4. Veel regen zorgt voor hoge waterstanden in Maas, zijrivieren en beken in Limburg. Mogelijk lopen gebieden onder door het hoge water. Op dit moment worden samen met Rijkswaterstaat en het Waterschap de verschillende scenario’s doorgerekend. Iedereen wordt gevraagd weg te blijven van snelstromende beken en rivieren. De situatie is ernstiger dan in 1993 en 1995, maar de hoop is dat de aanpassingen van de Maas met grotere stroomgebieden en hogere waterkeringen dat de schade beperkt zal blijven. Echter worden evacuaties niet uitgesloten en wordt er een beroep gedaan op de zelfredzaamheid van de mensen in risicogebieden.

Bergen en Aijen 
Gelet op de huidige voorspellingen gaat het water de komende dagen over de weg tussen Bergen en Nieuw Bergen. Wij adviseren inwoners van Bergen en Aijen om de auto tijdig te parkeren aan de oostkant van de N271. Bijvoorbeeld op de parkeerplaats Mosaïque. Op deze parkeerplaats is, met ingang van vrijdagnacht, regelmatig een toezichthouder aanwezig.

Pendeldienst
Gelet op de verwachte overstroming van de weg tussen Bergen en Nieuw Bergen stelt de gemeente de komende dagen een pendeldienst in.

In de zomer van 2021 kwam het maaswater op recordhoogte te staan, nadat de overvloed van regen voor catastrofale gevolgen had gezorgd in Duitsland, België en Zuid-Limburg. In het Noord-Limburgse Bergen hielden de dijken het net en hebben zich er geen calamiteiten voorgedaan, wellicht dankzij de vele maatregelen die na de watersnood van 1995 werden genomen.
Desalniettemin laten de beelden zien hoe indrukwekkend het was.
Video ter beschikking gesteld door Marcel Franssen.

Pendeldienst Nieuw Bergen naar Bergen. Met dank aan Maasduinencentraal.

Uitgebreide dronebeelden van Bergen van het hoge water. Deel 1 - Met dank aan Maasduinencentraal.

Uitgebreide dronebeelden van Bergen van het hoge water. Deel 2.       

Filmpje o.a. gemaakt met medewerking van Piet Ponjee - dijkwacht en lid van werkgroep Bergen Toen en Nu. In zeker tweeduizend jaar tijd is het klimaat niet in zo’n rap tempo veranderd. De oorzaak is volgens de onderzoekers van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, ‘onmiskenbaar’ de mens. Alleen drastische maatregelen, zoals een forse beperking van de uitstoot van broeikasgassen, kunnen voorkomen dat we te maken krijgen met extreme weersomstandigheden. ‘Code rood voor de mensheid’, schrijft de VN.

Waterbeeld Limburg - Waterschap Limburg
Op 11 juli 2022 heeft Waterschap Limburg 'Waterbeeld Limburg' ingevoerd.

                         Dit project kan in de toekomst nog verder worden uitgebreid.

Mocht u nog interessante foto’s, anekdotes of artikelen hebben, laat het ons weten via: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.